سقوط دکتر مصدق از قدرت که به واسطه همکاری شاه و عوامل غربی به وجود آمد؛ فرصت مناسبی را جهت نفوذ گسترده غرب در امور داخلی کشور به وجود آورد. غرب و در راس آن آمریکا توانستند به اشکال مختلف از جمله قرارداد کنسرسیوم، منافع خود را تامین کنند

از اواسط دهه 1320 موضوع ملی شدن نفت به صورت کاملا جدی از سوی برخی از افراد ملی‌گرا و مذهبی مطرح شد. در این شرایط برخی از سیاستمداران از جمله نمایندگان مجلس نیز از موضوع ملی شدن جنبش نفت حمایت کردند. با این حال مواضع اکثریت نمایندگان در این رابطه مشترک نبود

آمریکا و انگلیس بارها با نقشه‌های متعدد تلاش نمودند تا موجبات سقوط دولت مصدق را فراهم آوردند. یکی از نقشه‌هایی که آنان در این رابطه استفاده نمودند موضوع پررنگ کردن خطر کمونیسم و اثبات رابطه دکتر مصدق با شوروی و حزب توده بود.

انگلیس وقتی نتوانست از طریق مذاکره ایران را متقاعد به پذیرش پیشنهادات خود پیرامون حل بحران نفتی نماید، به سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی متوسل شد تا شاید از این طریق بتواند ایران را تسلیم خواسته‌های خود نماید.

روز 20 مهر 1329، نمایندگان اقلیت به رهبری مصدق دولت را استیضاح کردند. دولت نیز در پاسخ‌، از قرارداد الحاقی دفاع کرد و مشاجره این دو، سبب اوج‌گیری نهضت ملی شدن صنعت نفت کشور گردید.

باری به عجله به کاخ نیاوران برگشتم. 5 دقیقه قبل از آمدن مهمان‌ها ـ وزرای اوپک ـ بود. مطلب را به اختصار عرض کردم. شاهنشاه خیلی خندیدند. در ناهار امروز نخست‌وزیر و دکتر اقبال ـ رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت نفت که اصلاً در جریان مذاکرات نیست و به اصرار من، شاهنشاه اجازه فرمودند دعوت شود ـ و وزیر دارائی خود ما ـ جمشید آموزگار که واقعاً با مهارت کار ...

در همان سال‌های اولیه بعد از قرارداد دارسی دو واقعۀ مهم رخ داد که تأثیرات چشمگیری بر تاریخ ایران و توسعة نفت آن بر جای گذاشت. در سال ۱۹۰۶ انقلاب مشروطه توسط مشروطه‌خواهان به ثمر رسید و مظفرالدین‌شاه بالاجبار به این حقیقت تن داد که دگرگونی‌های اجتماعی و سیاسی را پذیرا گردد، از همین رو به ناگزیر پذیرفت که هم قدرت او محدود گردد و هم بسیاری از اختیارات ...

مرحله دیگر برنامه‌های استعماری انگلستان برای توسعه نفوذ در ایران، کسب امتیازات اقتصادی - سیاسی بود که در نیمه دوم قرن نوزدهم اتفاق افتاد. این امتیازات ابتدا بیشتر با اهداف سیاسی صورت می‌گرفت و کمتر جنبه اقتصادی داشت؛ ولی با واگذاری امتیاز دارسی به انگلستان و کشف نفت، اهمیت ایران برای انگلستان دوچندان شد. به دنبال انقلاب اکتبر روسیه، میدان برای انگلستان ...

وقتی خلیل از زندان آزاد شد مستقیم به دیدن آیت‌الله کاشانی رفت و آیت‌الله کاشانی دست نوازش بر سر خلیل گذاشتند و آن طور که گفته شده بحث اصرار خبرنگاران مطرح نیست. بعدها آنها گفتند که آیت‌الله کاشانی گفته سرش درد می‌کرد، گفت که دعا بخوانم من هم دعا خواندم...

در نهضت ملی شدن نفت، دو قسم مسأله پیش می‌آمد؛ یکی مربوط به نفت و مسائل اقتصادی و سیاسی و دوم مسائل فکری و فرهنگی که به دلیل باز شدن نسبی فضای سیاسی مطرح گردید. کمونیست‌ها در این جریان به رغم سر و صداهای فراوان، به دلیل مشکلاتی که برای حزب توده پیش آمد شکست سختی خوردند.

نیروهای چپ گرا و طرفدار سیاست شوروی و به اصطلاح روس فیل‌ها و طیف دیگر از راست گرایان طرفدار انگلیس یا انگلوفیل‌ها این دو طیف در مجلس چهاردهم و پانزدهم فعال بودند . البته در مجلس پانزدهم یک اقلیت قدرت مند در اطراف سید حسین مکی تجمع کردند که نقش مهمی را در حوزه‌ی نفت ایفا کردند ...

منفعت مالی و اشخاص و گروه‌ها در این جریان خیلی اهمیت ندارند؛ اصل این است که خود نهضت نفت چیست و چگونه اتفاق افتاد. این جریان به فضای ایران بین شهریور ٢٠ تا ٢٨ مرداد ٣٢ برمی‌گردد؛ یعنی ١٢ سال. فضای ایران در آن روزها، فضای نهضت، هم هست و هم نیست.

بزرگ ترین خدمت مجلس شانزدهم، ملی کردن صنعت نفت بود. برای انجام این امر مهم کمیسیون نفت به ریاست دکتر مصدق تلاش های بسیاری انجام داد. کمیسیون مخصوص نفت روز ۱۹ آذر ۱۳۲۹ گزارش خود را مبنی بر رد لایحه الحاقی دولت تقدیم مجلس کرد...

مبارزه برای آزادی و استقلال با عنوان ملی کردن نفت از حدود اسفند 1320 شروع ودر اسفند 1329 با تصویب قانون ملی شدن نفت به اوج رسید. عنوان این مبارزات نهضت ملی بود که صفحات درخشانی را در تاریخ ثبت نمود. آیت‌الله کاشانی برای رسیدن به نتیجه با فداکاری و ایثار و از جان‌گذشتگی بسیاری از سدها را شکست..

می توان اظهار داشت که تا نخست وزیری رزم آرا سیر رخدادهای مربوط به نفت در صحن مجلس و ظاهرا از مجرای قانونی دنبال می شد و در این میان نقش نمایندگان نقشی موثر بود و از آنجایی که ملیون در ترازوی مجلس وزنه ای وزین به شمار می رفتند نقشی قابل ملاحظه در تحولات ایفا می نمودند.

سیری در تحولات نفت ایران از نخستین اکتشاف تا پایان نهضت ملی شدن نفت در قالب یک روایت تصویری ناب و کمیاب. داستان نفت در ایران، داستان پر فراز و نشیبی است که اشک‌ها و لبخندهای فراوانی برای ملت ایران به دنبال داشته است. نفتی که روزی در عصر بی‌خبری ملت از دل زمین بیرون زد و روزی هم به بزرگترین آرمان استقلال‌خواهی و استعمارستیزی ملت تبدیل شد.

سیری در تحولات نفت ایران از نخستین اکتشاف تا پایان نهضت ملی شدن نفت در قالب یک روایت تصویری ناب و کمیاب. داستان نفت در ایران، داستان پر فراز و نشیبی است که اشک‌ها و لبخندهای فراوانی برای ملت ایران به دنبال داشته است. نفتی که روزی در عصر بی‌خبری ملت از دل زمین بیرون زد و روزی هم به بزرگترین آرمان استقلال‌خواهی و استعمارستیزی ملت تبدیل شد.

تصاویری از آیت الله کاشانی؛ الگوی مبارزه با استعمار و استبداد

سیری در تحولات نفت ایران از نخستین اکتشاف تا پایان نهضت ملی شدن نفت در قالب یک روایت تصویری ناب و کمیاب. داستان نفت در ایران، داستان پر فراز و نشیبی است که اشک‌ها و لبخندهای فراوانی برای ملت ایران به دنبال داشته است. نفتی که روزی در عصر بی‌خبری ملت از دل زمین بیرون زد و روزی هم به بزرگترین آرمان استقلال‌خواهی و استعمارستیزی ملت تبدیل شد.

یادداشت هیئت نمایندگی انگلیس در ایران مبنی بر به رسمیت شناختن ملی شدن صنعت نفت ایران و ارائه پیشنهاداتش در جهت حمل نفت ایران به بازارهای جهانی و تشکیل مؤسسه جدیدی زیر نظر شرکت نفت ایران به منظور اجرای این امر .